Erzurum Masallarında Hayvan Sembolizmi

Hayvan Sembolizmi

Özet

Bu çalışma, Erzurum masallarında yer alan hayvan figürlerinin sembolik anlamlarını halk bilimi perspektifinden incelemeyi amaçlamıştır. Kuşaktan kuşağasözlü olarak aktarılan masallar, iyi vakit geçirme, eğlenme ve eğlendirme işlevleriniüstlenmenin yanı sıra değerleri, inançları ve dünya görüşlerini yansıtarak bireyleridoğruya yönlendirme işlevine sahip kültürel metinlerdir. Hayvan figürleri ise bu metinlerde yalnızca yardımcı unsurlar olarak değil aynı zamanda halk düşüncesininsembolik diliyle donatılmış aktörler olarak da önemli roller üstlenmektedir. Çalışma kapsamında Bilge Seyidoğlu’nun Erzurum masallarını derlediği doktoratezi temel alınmıştır. Bu masallarda adı geçen ancak anlatı içinde işlevsel rol üstlenmeyen hayvanlar dışarıda bırakılmıştır. Doküman analizi yöntemiyleyürütülen içeriko çözümlemesinde her bir hayvan figürü kendi anlatı bağlamıiçinde değerlendirilmiş ve mitolojik, dini ve kültürel referanslarla desteklenerek yorumlanmıştır. Masallarda yılan, at, kuş, köpek, tilki, geyik, balık gibi hayvanların dönüşüm, rehberlik, sınama, koruyuculuk, habercilik ve adalet gibi kavramları sembolize ettiği tespit edilmiştir. Erzurum masallarında hayvan sembolizminin hem bireysel hem de kolektif dönüşüm süreçlerinin alegorik temsilleri olarak işlev gördüğü ve halk kültürünün doğayla ve doğaüstüyle kurduğu ilişkinin izlerini taşıdığı sonucuna ulaşılmıştır.