2014-2024 Yılları Türkiye’deki Kadın Folkloru Çalışmaları Üzerine Bir Değerlendirme
DOI:
https://doi.org/10.61620/tfa.51Anahtar Kelimeler:
kadın, kadın folkloru, Türk kültürü, bibliyografya, değerlendirmeÖzet
Kadınlar bir toplumun kültürünü zenginleştiren, renklendiren ve birçok uygulamayla topluma yön veren varlıklardır. Türk folklorunda inceleme ve araştırma konusu olan pek çok unsur arasında kadın, tarihsel ve kültürel açıdan merkezi bir konuma sahiptir. Kadının toplumsal hayattaki rolü ve Türk kültürüne sağladığı katkılar, kadın folkloru çerçevesinde detaylı bir şekilde analiz edilmekte ve açığa çıkarılmaktadır. Türk folklorunda kadın sadece bir tema değil, aynı zamanda bir üretici ve taşıyıcıdır. Yapılan akademik çalışmalar, kadın folklorunun derinliğini ortaya çıkararak kadının tarih boyunca Türk kültürüne olan etkisini anlamamıza olanak sağlamaktadır. Kadın folkloru çalışmalarına duyulan ihtiyacın temelinde, kadının toplumsal bağlamda kendi kimliğini ve varlığını ifade edebilme gerekliliği bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, saha araştırmalarında erkek araştırmacıların toplumun kültürel yapısı nedeniyle çekimser davranma durumları, bu alanda gerçekleştirilecek yayınların kapsamını ve çeşitliliğini sınırlayabilmektedir. Bu makalede, Türk halk bilimi alanında son on yıl içinde kadın folkloru üzerine gerçekleştirilen akademik çalışmalar incelenmiş, bu çalışmalara ait makale, tez ve kitap başlıklarının bibliyografik künyeleri sunularak genel bir değerlendirme yapılmıştır. Kadın folkloru alanındaki akademik kitapların sayısının artırılması ve bu alanda daha kapsamlı, disiplinler arası araştırmaların teşvik edilmesi önerilmiştir.
Referanslar
Aça, M. (2017). Türkiye’deki kadın folkloru çalışmaları üzerine bir değerlendirme. (ed: M. A. Yolcu). Kadın folkloru kuram ve yöntem üzerine yazılar. Konya: Kömen. ss.17-31.
Aça, M., Yolcu, M. A. & Aça, M. (2019). Kadın folkloru: Statü ve famaj. Çanakkale: Paradigma.
Aça, M. (2019). Kadın folkloru çalışmalarının sürdürülebilirliği ve işlevselliğine dair bazı öneriler, (ed: M. A. Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları,
Aça, M. (2019). Toplumsal cinsiyet inşası ve kadın folkloru: Balıkesir örneği, (ed: M. A. Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları. Çanakkale: Paradigma Akademi. ss.73-84.
Ağan, N. (2019). Çanakkale muhacirlerinde toplumsal cinsiyetin temel belirleyicileri ve kadın folkloru. [Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi].
Akkoyun, T. (2023). Beden folkloru: Dadaloğlu’nda kadın. X. Uluslararası Türkoloji Kongresi.
Aksoy, H. & Duman, M. (2020). Bir varoluş serüveni: geçiş dönemlerinde sarıkeçili yörük kadının rolü. The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS), 5(2), ss.120-135.
Alsaç, F. (2018). Dede Korkut hikâyelerinde arketipsel bir sembol olarak kadın. Akra
Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6(14), ss.91-122.
Altındal, Y. (2019). Kapalı kapılar ardındaki Tayyörlü kadınlar, (ed: M. A. Yolcu),
Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları. Çanakkale: Paradigma Akademi. ss.107-126.
Avcı, N. (2021). Kadınlık hâlleri: bedensel dönüşümlerin kadın folkloruna yansımaları.
[Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi].
Ayaz, B. (2019). Toplumsal cinsiyet bağlamında sanal akrabalık ilişkilerinin inşasında kadının işlevi: Balıkesir örneği, (ed: M. A. Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları, İstanbul: Paradigma Akademi Kitabevi, ss.15-25.
Aybars, S. (2019). Kadın folkloru ve toplumsal cinsiyet üzerinde kültürel kimliğin etkisi:
Tavşanlı ilçesi Dedeler ve Beyköy örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi].
Bahjat Tawfeq, N. (2022). Irak Erbil bölgesi kadın folkloru. Çanakkale: Paradigma.
Bars, M. E. (2014). Ak kağan destanında kadın tipi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S.3/3, ss.94-111.
Bora, T. (2024). 20. yüzyıl âşık şiiri geleneğinde kadın âşıklar. Kültür Araştırmaları Dergisi (20), ss.373-385.nakkale: Paradigma Akademi Kitabevi, ss.59-64.
Buğu, İ. (2019). Kırsal yörelerde kadına yönelik şiddetin sosyo-kültürel ve psikolojik nedenleri, (ed: M. A. Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları. Çanakkale: Paradigma Akademi. ss.181-186.
Buluç, A. (2023). Beypazarı'nda kadın folkloru: El sanatları geleneği. [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi].
Büyükokutan Töret, A. (2013). Kadının dünyasında imecenin bireysel ve toplumsal
işlevleri. VIII. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi: Kültürel Miras, S.2, Ankara, ss.1075- 1094.
Büyükokutan Töret, A. (2015). Kadın merkezli geleneksel sosyal mekânların sanal
ortama aktarılmasına bir örnek: Kadınlar kulübü. Halk Kültüründe Kadın Uluslararası Sempozyumu, (1), Şanlıurfa.
Büyükokutan Töret, A. (2017). Geleneksel doğuma hazırlık uygulamalarının günümüz
kent toplumuna evrimine bir örnek: “Bebek kutlama partisi”. folklor/edebiyat, 23(90), ss.133-150.
Büyükokutan Töret, A. (2017b). Geleneksel Türk düğünlerinde ”oyuna kaldırıcı kadınlar”: Bireysel ve toplumsal işlevleri. Turkish Studies, 12(15), ss.161-174.
Büyükokutan Töret, A. (2017c). Kadının toplumsal cinsiyet rollerinin Türk halk ninnilerine yansımaları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma, (81), ss.173-191.
Büyükokutan Töret, A. (2018). Aynı şehirde yaşayan kadınların buluştuğu bir sanal ortam: Eskişehirli hanımlar mekânı. Motif Vakfı Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, Çanakkale, ss.181-191.
Büyükokutan Töret, A. (2018b). Geleneksel cinsiyet tayini uygulamalarının günümüz kent toplumuna evrimine bir örnek: “Cinsiyet partileri”. folklor/edebiyat 24(16),
ss.103-118.
Büyükokutan Töret, A. (2019). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında Eskişehirli âşık Nurşah’ın şiirleri üzerine bir değerlendirme. Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları, Çanakkale: Paradigma Akademi, ss.39-57.
Çobanoğlu, Ö. (2018). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ.
Derdiçok, N. S. (2023). Kent ve kadın: Türk kültüründe gün olgusu. Çanakkale: Har
Akademi.
Deveci, Ü. & Kırman, G. B. (2017). Mehmet Başbuğ’un resimlerinde kadınlar. İdil, 6
(40), ss.3583-3600.
Deveci, Ü. (2016). Karadeniz türkülerinde kadın olmak. 5. Uluslararası Canik
Sempozyumu: Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın, ss.155-161.
Dinç, M. (2019). Kadın merkezli bir ritüel olarak “hatim kınası”: Çanakkale örneği, (ed:
M. A. Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları. Çanakkale: Paradigma
Akademi. ss.169-180.
Dönmez, S. (2018). Dede Korkut kitabı bağlamında eski Türklerdeki hanım anlayışı.
Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 5/1, ss.11-30.
Erdoğan, F. (2019). Kadının görünür kılınmasında STK’ların rolü: Çanakkale ELDERKDM örneği, (ed: M. A. Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları. Çanakkale:
Paradigma Akademi. ss.187-199.
Erol, C. (2021). Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru bağlamında alevi kadının yeri ve
ritüelleri: Malatya örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi].
Fedakâr, P. & Derdiçok, N. S. (2016). Meslek folkloru bağlamında kıyı Ege kadın
balıkçı folkloru. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 19(36), ss.95-106.
Gümüş, T. (2021). Kültür aktarımı ve kadın: sözlü anlatı türleri üzerinden bir
değerlendirme. YAZIT Kültür Bilimleri, 1(1), ss.10-17.
Heşimova, T. (2023). Azerbaycan ve Özbek Türklerine ait destanlarda kadın
imgelerinin özellikleri. Orta Doğu Ve Orta Asya-Kafkaslar Araştırma Ve Uygulama
Merkezi, 3(2), ss.1-12.
Kaderli, Z. (2017). Deliorman Türk kadın toplumunda kadın cinselliğini baskılayıcı
sosyo-kültürel söyleme meydan okumanın müzikal yolları: Yalabık çoban ve
değirmenci dayı türküleri. Turkish Studies, 12(22), ss.413-430.
Karadeniz Yağmur, S. (2024). Türkiye Cumhuriyeti döneminde kadın ve kadın âşıklar.
Motif Akademi Halkbilimi, 17(46), ss.830-852.
Karakoç, A. (2024). Gaziantep kent merkezli kadın folkloru üzerine bir inceleme.
[Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi].
Kınacı, C. (2019). Kazak geleneklerinde görülen toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin
modern Kazak edebiyatına yansımaları ve eleştirisi, (ed: M. A. Yolcu), Toplumsal
cinsiyet ve kadın folkloru yazıları. Çanakkale: Paradigma Akademi. ss.127-150.
Kırkpınar, L. (1999). Türkiye’de toplumsal değişme ve kadın. İzmir: Zeus Kitabevi.
Korkmaz, M. A. (2021). Giresun, Ordu ve Trabzon yöresi türkülerinde kadın ve fındık
folkloru “Fındık toplayan gelin!”. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 9(1),
ss.146 -175.
Koç, A. (2019). Geleneksel kültürün korunması ve kadın emeğinin değerlendirilmesi:
Kastamonu ili Azdavay-Pınarbaşı örneği, (ed: M. A. Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve
kadın folkloru yazıları. Çanakkale: Paradigma Akademi. ss.95-106.
Kudak, H. & Kudak,Y. (2022). Milli Folklor dergisinin kadının toplumumuzdaki cinsiyet
rolleri açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma, 9(90),
ss.2522-2528.
Kurt, B. (2018). Malatya yöresi türkü metinlerinde toplumsal cinsiyet bağlamında
kadın algısı”, Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma, 5( 22), ss.1002-1014.
Oktay, G. (2019). Yerli "Jeanne D'arc"lar, mitleşen kadınlar: milli kimlik oluşumunda
kadınların yeri, (ed: M. A. Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları.
Çanakkale: Paradigma Akademi. ss.151-168.
Özcan, D. (2019). Toplumsal cinsiyet ekseninde ‘efsane’leşen kadınlar, (ed: M. A.
Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları, İstanbul: Paradigma Akademi
Kitabevi, ss.27-37.
Özdemir, T. (2022). Eskişehir kent kültüründe bekârlığa veda partileri. Eskişehir çekim
bahçesi örneği. Uluslararası Toplum ve Kültür Araştırmaları Sempozyumu-4.
Çanakkale: 6-7 Ekim 2022.
Özdemir, T. (2021). Muttalip köyü (Eskişehir) düğünlerinde giyilen geleneksel kadın
giysileri, 2. Motif Uluslararası Genç Halk Bilimciler ve Türk Dünyası Kongresi Bildiri
Kitabı. 19-21 Şubat 2021.
Uluocak, Ş. (2019). Kolektif kimlik örüntüsü entegrasyonu biçimi olarak toplumsal
cinsiyet: olan ve olması gereken boyutları ile metodolojik ve sosyo-etik bir çerçeve
önerisi, (ed: M. A. Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları, Çanakkale:
Paradigma Akademi, ss.1-13.
Tawfeq, N. (2022). Irak Erbil bölgesi kadın folkloru üzerine bir araştırma. [Doktora Tezi,
İstanbul Üniversitesi].
Utma, S. (2020). Türk kültüründe kadın olmak ve medyada kadının temsili.
Uluslararası Sosyal Araştırmalar, 13(70), ss.1076-1083.
Uygur, K. (2023). Dede Korkut hikâyelerinde kadın statüsü. Uluslararası Türk Dili ve
Edebiyatı Sempozyumu.17-19 Mayıs 2023, Saraybosna Hersek.
Yolcu, M. A. (2017). Giriş: Kadın folkloru üzerine. (Ed: M. A. Yolcu). Kadın folkloru
kuram ve yöntem üzerine yazılar. Konya: Kömen. ss.1-16.
Yolcu, M. A. (2019). Kadın folkloru araştırmalarında yöntem sorunları, (ed: M. A.
Yolcu), Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları. Çanakkale: Paradigma Akademi.
ss.65-72.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Tuğçe Özdemir
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
