KULLANIMLIK TÜRKÜ KİTAPLARI KAVRAMI ve SALİH TURHAN ÖRNEĞİ

Özet

Halk türküsü araştırmaları bu alanda yayınlanan kitapları ayrı kategorilerde değerlendirerek tasnif etmektedir. Ağızdan yapılan derlemelerin sonuçlarını içeren kitaplar, yazılı belgelerde yer alan türkü metin ve notalarından yapılan seçkiler, bilimsel metin+nota yorumları ve tartışmaları, (dil edebiyat, motif, ideoloji tartışmaları gibi) teorik yayınlar, popüler amaçlara yönelik (metin ya da notalı) türkü kitapları vs. gibi. Değişik kategorilerde çıkan bu yayınlar, ait olduğu tasnif grubu dikkate alınmadan değerlendirildiği için, yazarının/yayınlayanının bazen hak etmediği biçimde eleştirilmesine sebep olabilmektedir. Alan yazında, genellikle yazılı türkü kaynaklarının ‘tanımı’ (örn. cönk, defter, repertuar, türkü kitabı, seçki, mecmua, antoloji vb. terimler) üzerine bilgi verilmiyor. Ali Yakıcı 2007 tarihli çalışmasında, türkü bilgi kaynakları olarak antolojileri önemser ve âşıkların/ozanların, kaynak kişilerin, türkü yakıcılarının, derleyicilerin kaydını Bekir Karadeniz örneğinde listeler. Konusu türkü olan kitap yayınlarını amacı, mahiyeti ve ezgiyi yayınlama biçimine bakarak şu kategorilerde toplayabiliriz: 1) Derleme Ürünlerin yer aldığı kitaplar. Buraya El yazma defterler ve mecmualar dâhildir. 2) (Notalı veya notasız) Seçkiler. Türkü hikâyelerinin yer aldığı kitapları da bu kategoriye dâhil etmek mümkündür. Çünkü burada da (hikâyelerin nasıl elde edildiği tartışılmaksızın) bir seçki söz konusudur. 3)Araştırma ve analiz içeren kitaplar. 4) İnnovatif-aranje-çok sesli ürünleri içeren kitaplar. 5) Beste Türkü kitapları. 6) Karışık (Yılın en sevilen şarkı ve türküleri) Kitaplar Alman Halk Türküsü Araştırmalarında “Gebrauchsliederbuch” denilen kategoride, bazı grupların halk türküsü repertuarı gereksinimini karşılayan metin ve notalı kitaplar toplanır. Uzun yıllar araştırmalarda ağızdan derleme türküler asal kaynak olarak görülmüş, daha sonra buna el yazma türkü defterleri ve mecmualar eklenmiştir. Ernst Klusen bu kategoriyi, bilimsel türkü edisyonlarından amacı, mahiyeti ve türküyü veriş biçimiyle ayırt eder: “Amaç, türkü seven ve söyleyen belli bir gruba malzeme sağlamaktır. Sözcüğün Türkçe karşılığı “kullanımlık türküler kitabı” bu kategoriyi yeterince karakterize eder: Kitaplarda yer verilen ezgiler pratik amaçlı “kullanılmak içindir”, bilimsel olma iddiası yoktur. Bu kapsamda makalemiz Türkiye’de kullanımlık türkü kitaplarını tasnif ederek „kullanımlık Türkü Kitabı“ yazarı/yayıncısı olarak Salih Turhan’ın kitaplarını analiz edecektir. Betimsel doküman analizi yöntemiyle Turhan’ın Seçki Kitaplarının kurgusu ortaya konulmuş ve sonuçlara ulaşılmıştır.