YAŞANILAN SÜREÇTE TÜRK YEME-İÇME KÜLTÜRÜNDEKİ DEĞİŞİMLER
(Changes in Turkish Eating and Drinking Culture in the Current Process )

Yazar : Mustafa Sever    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2024
Sayı : 369
Sayfa : 117-126
    


Özet
Yeme-içme, insanoğlunun yaşamını sürdürebilmesinde en temel gereksinimidir. İnsanımsılardan günümüze tarihî süreçte toplayıcılıktan avcılığa ve sonrasında tarıma yönelen insan, yaşayabilmek için gerekli olanı sağlama yönünde çaba göstermiştir. Bu çaba onun araç kullanmasına neden olarak zihnî ve bedenî gelişmesini sağlamıştır. Süreç içerisinde ateşi denetimine almasıyla yaşadığı çevreye egemen olarak kendi değişirken çevresini de değiştirmiş, ateşi ısınma ve aydınlanma yanında güvenliğini sağlamada da kullanmıştır. Yiyeceklerin pişirilmesi, yeme-içmede hijyeni, sağlıklılığı sağladığı gibi çeşitliği de artırmış, insana hem yeme-içmesinde yeni tatlar hem de zaman kazandırmıştır. İçinde yaşadıkları çevrenin yeryüzü şekilleri, iklim, bitki ve hayvan varlığı, su kaynakları yeme-içmelerini biçimlendirmelerinde etkili olmuştur. Süreç içerisinde her topluluk, sonrasında her ulus, bu koşullar çerçevesinde kendilerine özgü yeme-içme kültürü oluşturmuştur. Elbette, her ulus çevrelerindeki diğer uluslarla çeşitli ilişkileri (savaş, ticaret, göç, vb.) sonucu yeme-içme kültüründe değişmeler yaşamıştır. Yaşanılan süreçte teknolojideki gelişmeler, sınır tanımayan iletişim olanakları, küreselleşen dünya, her şeyin alınır satılır bir metaya dönüştürüldüğü tüketim kültürü egemenliği gibi etkenlerle Türk yeme-içme kültüründe olumlu-olumsuz değişmeler söz konusudur. Bu çerçevede çalışmada, 1980 sonrası Türkiye’de siyasî, ekonomik, toplumsal değişmelere koşut olarak geleneksel Türk yemek kültürünün değiştiğini, bir yandan yemeğin kültürel bağlamından uzaklaştırılarak kültür endüstrisinin/tüketim kültürünün bir metaı hâline getirildiği, diğer yandan ise küreselleşme ve teknolojideki gelişmelerin Türk yemek kültürünü zenginleştirebileceği veya farklı tatların keşfedilmesine olanak tanıyabileceği gerçekliği de irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler
küreselleşme, yeme-içme, kültür endüstrisi, tüketim kültürü, değişim

Abstract
Eating and drinking is the most basic requirement of human beings to survive. Human beings, who have turned from collecting to hunting and then agriculture in the historical process from the humanoids to the present, have made efforts to provide what is necessary to be able to live. This effort caused him to use tools and allowed him to develop his mind and body. In the process, by taking the fire under his control, he dominated the environment in which he lived, changed his environment while changing himself, and used the fire to provide security as well as warming and enlightenment. Cooking of food has increased the variety, as well as providing hygiene and healthiness in eating and drinking, and has saved people both new tastes in eating and drinking and time. The landforms of the environment they live in, the climate, the presence of plants and animals, water resources have been effective in shaping their eating and drinking. During the process, each community, and then each nation, has created their own unique food and drinking culture within the framework of these conditions. Of course, each nation has various relations with other nations around them (war, trade, migration, etc.) as a result, changes have been experienced in the food and drinking culture. In the process, there are positive and negative changes in Turkish food and drink culture due to factors such as developments in technology, communication opportunities without borders, a globalized world, the dominance of consumer culture, where everything is turned into a commodity to be bought and sold. In this context, the study will also examine the fact that traditional Turkish food culture has changed in parallel with political, economic and social changes in Turkey after 1980, on the one hand, food has been removed from its cultural context and turned into a commodity of the culture industry/consumer culture, on the other hand, globalization and technological developments can enrich Turkish food culture or allow the discovery of different tastes.

Keywords
death, belief, social values, ritual, meals