Yazar	: Sevda Arslan
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2024
Sayı	: 369
Sayfa	: 127-149

Özet
Mitolojik çağlarda pek çok hayvan ve onlara dair motifler, yaşantıya bağlı değişen dinî inancın ögesi olarak öncellikle sözlü sonra ise yazılı edebiyatta ve somut olmayan kültürel miras unsurlarında kendini gösterir. Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye’deki genel kullanımıyla Çerkesler - Adige, Abhazlar (Abazalar)- Çarlık Rusya’sı tarafından ana vatanlarından sürülmeden önce geyik kültü, atalar kültünün ve doğa inancının göstergesi olarak bölge halkının sözlü kültür dağarcığında saklanır. Mezıtha ve Sozeris(Sozeress) gibi mitolojik tanrılarda, Nart destanlarında yer alan, geyik boynuzlu Mezıtha’ya bağlı av ve avcılık anlatılarında, bereket törenlerinde, halk şarkılarında izi görülen kutsal geyik ya da geyik boynuzları; Kotrama(Kostromsk), Oshad, Kelermes ve Ulyap 1 kurganlarındaki buluntular, kadim kültürde yer etmiş geyik kültünü işaret eder. Geyik kültü, Çerkeslerin sürgünüyle birlikte Kafkasya’dan Anadolu’ya da taşınır. Yeni kuşaklarca pagan inancın bir ögesi olarak görülmese de geyik boynuzlarına bir kutsiyet atfedilir. Öyle ki geyik boynuzları, yeni dinlerini kutsal mabedi camide ya da samanlıklarda -atalarının yaptığı gibi- saklanır. 21. yüzyılda atalar inancı resim, heykel, halı, kapı süsü ve batıl inanç şeklinde dışa vurulmaya devam eder.

Anahtar Kelimeler
Adige, Mezıtha, Sozeris, geyik, geyik kültü

Abstract
In mythological ages, many animals and the motifs related to these animals illustrates themselves primarily in oral then in written literature and in intangible cultural heritage elements as the elements of religious beliefs which change depending on life. As it is generally used in the Ottoman Empire and Turkey, "Circassians are Adige, Abkhazians (Abaza)" before being expelled from their homeland by Tsarist Russia, the deer cult that belongs to them was kept in the oral cultural repertoire of the people of the region as an indicator of the ancestors' culture and belief in nature. Sacred deer or deer horns found in mythological gods such as Mezitha and Sozeris(Sozeress), Nart epics, hunting and hunting narratives related to Mezitha with deer horns, fertility ceremonies, folk songs; finds in the Kotrama(Kostromsk), Oshad, Kelermes and Ulyap 1 kurgans indicate the deer cult that took place in ancient culture. The deer cult also moved from the Caucasus to Anatolia with the exile of the Circassians. Although it is not considered an element of pagan belief by new generations, a sanctity is attributed to deer antlers. So much so that deer antlers are stored in the mosque, the holy shrine of their new religion, or in haystacks - as their ancestors did. In the 21st century, belief of ancestors continues to be expressed in the form of paintings, sculptures, carpets, door decorations and superstitions.

Keywords
Adige, Mezıtha, Sozeris, deer, deer cult